Detaylı bilgi ve randevu için biz sizi arayalım.
Yenidoğan Retinopatisi Nedir?
Yenidoğan retinopatisi, tıbbi adıyla Retinopathy of Prematurity (ROP), özellikle erken doğan bebeklerde gözün retina adı verilen tabakasındaki damarların anormal gelişimiyle ortaya çıkan ciddi bir göz hastalığıdır. Retina, gözün arka kısmında yer alan ve ışığı algılayan tabakadır. Erken doğum nedeniyle damar gelişimi tamamlanamadan doğan bebeklerde bu süreç dış ortamda anormal bir şekilde devam eder ve bazı durumlarda bu damarlar retina dokusuna zarar verebilir. Hastalık tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybına hatta körlüğe neden olabilir.
ROP Neden Prematüre Bebeklerde Görülür?
Gözün damar sistemi normalde gebeliğin son aylarında gelişimini tamamlar. Prematüre doğan bebeklerde bu gelişim süreci tamamlanmadığı için retina damarları eksik kalır. Doğumdan sonra bebeğin oksijen düzeylerindeki ani değişiklikler, yoğun bakım koşulları ve solunum desteği gibi faktörler retina damarlarının düzensiz ve anormal bir şekilde gelişmesine neden olabilir. Bu durum retina tabakasının hasar görmesine ve bazı durumlarda retina dekolmanı (retinanın yerinden ayrılması) ile sonuçlanabilir.
Kimler Risk Altındadır?
Başlıca risk faktörleri arasında 32 haftadan önce doğmuş olmak ve doğum ağırlığının 1500 gramın altında olması yer alır. Ayrıca yoğun bakım süresi uzayan, uzun süre solunum cihazına bağlı kalan ve sistemik sağlık sorunları yaşayan prematüre bebeklerde ROP riski daha yüksektir. Ancak daha ileri haftalarda ve daha yüksek doğum ağırlığında doğan bebeklerde de nadiren de olsa ROP gelişebilir. Bu nedenle tüm riskli bebeklerin retina taramasından geçmesi önerilir.
ROP Hastalığının Evreleri
ROP, uluslararası standartlara göre 5 evreye ayrılır. Evre 1 ve 2 genellikle hafif formlardır ve çoğu zaman kendiliğinden geriler. Evre 3'te anormal damar büyümeleri artar ve bu aşamada tedavi gerekebilir. Evre 4 ve 5 ise ileri evrelerdir; retina kısmen ya da tamamen yerinden ayrılmıştır ve ciddi görme kaybı riski taşır. Erken tanı ve müdahale ile bu ileri evrelere ulaşmadan hastalığın ilerlemesi durdurulabilir.
Tanı Nasıl Konur?
ROP tanısı yalnızca uzman bir göz doktoru (retina veya pediatrik oftalmolog) tarafından yapılan özel bir göz dibi muayenesi ile konur. Doğum sonrası belirli haftalarda, özellikle 4-6 hafta içinde göz muayenelerine başlanır. Göz bebeklerini büyüten damlalarla yapılan bu muayene sırasında, retina damarlarının gelişimi detaylı olarak incelenir. Muayeneler düzenli aralıklarla tekrarlanarak hastalığın ilerleyip ilerlemediği takip edilir.
ROP Ne Zaman Tedavi Gerektirir?
Tüm ROP vakaları tedavi gerektirmez. Hafif dereceli olanlar çoğunlukla zamanla kendiliğinden geriler. Ancak bazı bebeklerde hastalık ilerleme eğilimindedir ve müdahale gerektirir. Özellikle evre 3 ve üstü vakalarda retina hasarını önlemek amacıyla lazer tedavisi, göz içi ilaç enjeksiyonları veya cerrahi girişimler uygulanabilir. Erken tedaviyle görme kaybının önüne geçilmesi mümkündür.
ROP Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
En yaygın tedavi yöntemlerinden biri lazer fotokoagülasyonudur. Bu yöntemde anormal damar oluşumunun olduğu retina bölgesi lazerle tahrip edilerek hastalığın ilerlemesi durdurulur. Ayrıca anti-VEGF adı verilen damar gelişimini baskılayan ilaçlar göz içine enjekte edilerek yeni damar oluşumları engellenebilir. Gelişmiş evrelerde ise vitrektomi adı verilen cerrahi müdahale gerekebilir. Hangi tedavi yönteminin uygulanacağı hastalığın evresine ve hastanın genel durumuna göre belirlenir.
Takip Süreci Nasıldır?
ROP hastalığında en kritik süreç, doğumu takip eden ilk birkaç aydır. Bebeklerin göz muayeneleri, hastalığın şiddetine göre haftalık ya da daha sık aralıklarla yapılır. Tedavi edilen bebekler de uzun süre takip edilmelidir çünkü bazı durumlarda hastalık yeniden ortaya çıkabilir veya başka göz sorunları gelişebilir. Bu nedenle özellikle ilk 1 yıl boyunca düzenli kontroller büyük önem taşır.
ROP Geçiren Bebeklerde Gelecekte Göz Sorunları Görülür mü?
Evet, ROP geçiren bebeklerde ilerleyen yaşlarda miyopi (yakın görme bozukluğu), şaşılık, göz tembelliği, retina incelmesi veya ayrılması gibi problemler daha sık görülür. Bu nedenle yalnızca ROP tedavisi yeterli değildir; çocukluk boyunca düzenli göz muayeneleri ile görme gelişiminin izlenmesi gerekir. Erken müdahale ile bu tür sorunlar da kontrol altına alınabilir.
Ailelere Öneriler
Prematüre doğum sonrası bebeklerinin göz kontrollerini aksatmamaları, doktorun önerdiği takip planına sadık kalmaları çok önemlidir. “Bebeğim küçük, göz muayenesi zor olur” gibi düşünceler hastalığın tanısını geciktirebilir. Oysa ki erken teşhis, ROP’un körlüğe neden olmasını büyük oranda önler. Ailelerin bilinçli olması, bebeklerinin gelecekteki görsel yaşamını doğrudan etkileyebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
ROP hastalığı tamamen iyileşir mi?
ROP hastalığı, hafif evrelerde kendiliğinden gerileyebilir. Ancak orta ve ileri evrelerde tedaviye ihtiyaç duyulur. Uygun tedavi uygulandığında hastalığın ilerlemesi durdurulabilir ve görme kaybı önlenebilir. Ancak bazı durumlarda kalıcı görme sorunları yaşanabilir. Bu nedenle erken teşhis ve düzenli takip büyük önem taşır.
ROP yalnızca prematüre bebeklerde mi görülür?
ROP büyük oranda prematüre bebeklerde görülür çünkü retina damar gelişimi henüz tamamlanmadan dünyaya gelirler. Ancak nadiren, doğum haftası daha ileri olsa bile ciddi sağlık sorunları yaşayan ya da yoğun bakımda uzun süre kalan bebeklerde de görülebilir. Bu nedenle yalnızca haftaya değil, klinik duruma da dikkat edilmelidir.
ROP için lazer tedavisi güvenli midir?
Lazer tedavisi, deneyimli hekimler tarafından uygun şartlarda uygulandığında oldukça güvenlidir. Bu yöntemle anormal damar oluşumu durdurularak retina hasarı önlenir. Ancak bazı durumlarda görme alanında hafif daralmalar olabilir. Tedavinin amacı, ciddi görme kaybını engellemektir.
ROP geçiren bir bebek tekrar bu hastalığı yaşar mı?
Tedavi sonrası ROP hastalığı genellikle tekrar etmez. Ancak bazı bebeklerde, özellikle ileri evrelerde tedavi görenlerde, hastalık nüksedebilir. Bu nedenle lazer veya ilaçla tedavi edilen bebeklerin belirli aralıklarla yeniden muayene edilmesi gerekir.
Göz muayenesi bebeğe zarar verir mi?
Hayır, göz muayenesi bebeğe zarar vermez. Göz bebekleri özel damlalarla büyütülerek uzman bir hekim tarafından detaylı bir inceleme yapılır. Muayene sırasında bebeğin hafif rahatsızlık hissedebileceği doğrudur ancak bu işlem hayati derecede önemlidir ve kesinlikle ihmal edilmemelidir.
ROP tanısı geç konulursa ne olur?
ROP hastalığı erken fark edilmezse retina hasarı ilerleyebilir ve geri dönüşü olmayan görme kayıplarına neden olabilir. Bu yüzden doğumdan sonraki ilk haftalarda başlanan düzenli göz kontrolleri hayat kurtarıcıdır. Tanı ne kadar geç konulursa, tedavinin başarısı da o kadar azalır.
ROP olan bir bebek büyüdüğünde normal görebilir mi?
Hastalığın evresi ve tedavi zamanlaması bu durumu etkiler. Hafif ROP geçirmiş ve uygun zamanda tedavi edilmiş bebeklerin büyük çoğunluğu ilerleyen yıllarda normal veya normale yakın bir görme gelişimi gösterebilir. Ancak ileri evrelerde retina hasarı gelişmişse kalıcı görme kayıpları da olabilir.
Her prematüre bebek ROP olur mu?
Hayır, her prematüre bebekte ROP gelişmez. Ancak erken doğmuş ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde risk yüksektir. Yoğun bakım süresinin uzunluğu ve oksijen tedavisi gibi faktörler de riski artırabilir. Bu nedenle riskli gruptaki tüm bebeklerin taranması gereklidir.
ROP’ta göz içine iğne yapılması zararlı mıdır?
Göz içi enjeksiyonlar (anti-VEGF tedavisi), uzman hekimler tarafından steril koşullarda ve uygun dozlarla uygulandığında genellikle güvenlidir. Bu tedavi yöntemi özellikle hızlı ilerleyen ROP vakalarında damar gelişimini kontrol altına almak için kullanılır. İşlem sonrası bebekler yakından izlenmelidir.
ROP takibi ne kadar sürer?
ROP takibi genellikle doğumdan sonraki ilk birkaç ayda yoğunlaşır. Ancak tedavi gören bebeklerin ilk yıl boyunca belirli aralıklarla kontrollerinin devam etmesi gerekir. Ayrıca okul öncesi dönemde de çocuklarda göz muayenelerinin ihmal edilmemesi gerekir çünkü ROP öyküsü olan çocuklarda göz tembelliği veya kırma kusurları daha sık görülür.
